Yapak zeka, suyumuza ortak oldu

Artık hayatımızın tam merkezinde yer alan yapay zekânın, su kaynaklarımızı da etkilediğini biliyor muydunuz? Bu bilgiyi ben değil, uzmanlar söylüyor. Hidropolitik Akademi Direktörü Dursun Yıldız’ın açıklamaları oldukça dikkat çekici:

ChatGPT sorgulamalarının, Google aramalarından yaklaşık 10 kat daha fazla elektrik tükettiği araştırmalarla kanıtlanmış. Büyük teknoloji şirketlerinin yapay zeka kullanımının artmasıyla birlikte, su tüketimleri de her geçen yıl yükseliyor.

Yapay zekânın temelini oluşturan büyük veri toplama ve işleme sistemleri, hem enerji sağlama hem de soğutma sistemlerinde temiz suya ihtiyaç duyuyor. Bu temiz su, özellikle sunucuların soğutulması ve ortam neminin sabit tutulması için kullanılıyor. OECD’nin tahminlerine göre, 2027 yılında yapay zeka sistemlerinin yıllık su tüketimi 4,2 ila 6,6 milyar metreküp arasında olacak. Bu rakam, Türkiye’nin yıllık içme ve kullanma suyu tüketimine neredeyse eşdeğer.

Büyük veri merkezlerinin hem enerji hem de soğutma ihtiyaçları nedeniyle su tüketimleri artıyor. Bu durum, iklim değişikliğinden etkilenen bölgelerde su kıtlığını daha da artıracak.

Yapay zeka alanındaki gelişmeler, “enerji için su, su için enerji” ilişkisini de güçlendiriyor. Daha fazla enerji üretmek için daha fazla suya, temiz su sağlamak için de daha fazla enerjiye ihtiyaç duyuyoruz.

Neyse ki bazı şirketler bu sorunu çözmek için çalışıyor. Meta, “kuru soğutma” teknolojisini yaygınlaştırırken, NVIDIA ve Alibaba gibi firmalar doğrudan sıvı soğutma yöntemlerine geçiş yapıyor.

Microsoft ve Amazon Web Services, 2030 yılına kadar “su pozitif” olmayı, yani tükettiklerinden daha fazla suyun doğaya geri kazandırılmasını hedefliyor. Apple ise veri merkezlerini Su Yönetimi İttifakı sertifikalarıyla belgelendirmeyi planlıyor.

Ancak, evaporatif soğutma ve nemlendirme sistemlerinde kullanılan yüksek kaliteli su, kullanım sonrası buharlaşıp kayboluyor. Araştırmalara göre bu buharlaşma oranı Google’da %74, Microsoft’ta ise %60’a kadar çıkıyor. Bu da her yıl milyarlarca litre suyun kalıcı olarak kaybedilmesi anlamına geliyor.

Büyük teknoloji şirketlerinin 5 yıl içinde “su pozitif” olma hedeflerine ulaşmaları için daha verimli işletme, soğutma ve enerji sistemlerine geçmeleri şart. Buharlaşan su oranını azaltacak yeni teknolojiler kullanmaları ve yenilenebilir enerjiye geçerek dolaylı su ayak izlerini azaltmaları gerekiyor.

Günümüzde yüksek enerji tüketen yapay zeka modelleri, verimliliği artırmak için yapılan araştırmalarla daha az enerjiyle çalışabilir hale getirilebilir. Donanım, yazılım ve algoritma alanlarında yapılacak iyileştirmeler ve daha verimli bir enerji altyapısı, enerji verimliliğini artıracaktır.

(Fotoğraf: DHA)